Kamienica dla urzędników z Fabloku

Chrzanów Aleja Henryka 61 i 64

Modernistyczne budynki wybudowane zostały przed 1927 rokiem przy Al. Henryka 61 i Al. Henryka 64 (róg z ul. Paderewskiego). Sąsiaduje z nimi kamienica przy ul. Paderewskiego 4, w której mieszkał inż. Kazimierz Zembrzuski i powojenny dyrektor Fabloku Janusz Baurski. W 1925 roku w podobnym stylu wybudowano dwupiętrowy dom przy ul. Sokola 25 (narożnik z ul. Focha) dla dyrektorów Fabloku.

 

Przed 1927 r. wybudowano dwupiętrową kamienicę przy Alei Henryka 61 w stylu modernistycznym, przeznaczoną dla urzędników. Bryłę zwieńczono wysokim dachem łamanym z naczółkiem wzbogaconym facjatami. Symetryczna kompozycja fasady zawiera 5 balkonów. Artykulację tworzą gzymsy i lizeny, a w wieńczącej facjacie półkolumny. Pion komunikacyjny znajduje się w ryzalicie od strony podwórza. Ściana południowa była jednocześnie ścianą ogniową. Ważnym elementem kompozycyjnym był użytkowy ogród otaczający kamienicę.

W podobnym stylu utrzymane były kolejne trzy kamienice powstałe w tym czasie: przy Alei Henryka 64 (róg ul. Paderewskiego 2), Paderewskiego 4 i przy ulicy Sokoła 25 (narożnik ul. Focha). Ta ostatnia została wybudowana w 1925 r. z przeznaczeniem dla dyrektorów Fabloku.

Kamienica przy ulicy Henryka 64 została nakryta wysokim dachem. Klatkę schodową ulokowano w ryzalicie od strony podwórza. Symetryczną fasadę akcentuje potężny ryzalit. W narożnikach umieszczono balkony z kutymi balustradami.

Z budynkiem tym sąsiaduje kamienica przy ul. Paderewskiego 4. To dwupiętrowy budynek z symetryczną fasadą, zdobioną pilastrami i zwieńczoną naczółkiem wzbogaconym facjatą. Na drugim piętrze centralnie w linii facjaty balkon. Dwa kolejne – na pierwszym piętrze – akcentują naroża. Podczas swej pracy w Fabloku mieszkał w niej wraz z rodziną inż. Kazimierz Zembrzuski, a po wojnie w tym samym mieszkaniu – dyr. Janusz Baurski, co wspomina jego syn, Jacek.

Kamienica przy ul. Sokoła 25 jest znacznie skromniejsza w detale architektoniczne. To dwupiętrowy budynek, nakryty dwuspadowym dachem. Fasada jest pozbawiona ozdób, z centralnie usytuowanymi balkonami i facjatą w jednej linii.

Lizena − płaski, pionowy występ w murze zewnętrznym. Lizena pierwotnie miała znaczenie konstrukcyjne – występowała w miejscu narażonym na działanie rozporu (sił rozpierających), czyli w osiach, w których po stronie pomieszczenia przypadają łuki od sklepień. Lizena różni się od pilastra tym, że nie ma głowicy ani bazy. Układ lizen i rytm podziału pomieszczenia na przęsła zazwyczaj się pokrywa. Lizeny są charakterystyczne dla architektury romańskiej. W okresie wczesnoromańskim (XI-XII wieku), w budownictwie z cegły występuje połączenie wąskich lizen prowadzonych przez całą wysokość budynku w połączeniu z arkaturą– tzw. układ lombardzki. W architekturze renesansowej i późniejszej, lizeny występują również jako element dekoracyjny.

Ryzalit – występ z lica w elewacji budynku w jego części środkowej, bocznej lub narożnej, prowadzony od fundamentów po dach, stanowiący jego organiczną część. W rzucie poziomym ryzalit może mieć kształt prostokąta lub półkola. Popularny od renesansu w architekturze pałaców, później stosowany także przy budowie domów wielorodzinnych. W budynkach reprezentacyjnych w środkowym ryzalicie fasady znajduje się główne wejście do budowli, natomiast w tylnej elewacji wyjście na taras lub ogród. Ryzalit ożywia elewację i zwiększa powierzchnię pomieszczeń. Płaski, nieznacznie wystający przed lico sąsiadującej ściany ryzalit określany bywa jako pseudoryzalit. Silnie wysunięte i wyraźnie wyodrębnione partie budynku stanowią natomiast skrzydła.
Zapraszamy do odwiedzenia strony: https://www.archiwum-ziemiachrzanowska.pl/