Parowóz wąskotorowy „Ryś”

Parowóz T49

T49 „Ryś” produkowano w Fabloku według wzoru niemieckiego parowozu Riesa w latach 1946-1950. Przeznaczony do pracy głównie na kolejach leśnych i przemysłowych, o prześwicie toru 600/750/785 mm. Osiągał prędkość 20 km/h i miały moc 70 KM. Egzemplarz ustawiony w roku 2004 na Placu 1000-lecia w charakterze pomnika nosi numer 1713, powstał w 1946 r. i pracował w cukrowniach Mątwy oraz Kruszwica. Chrzanowski Ryś jest własnością Stacji Muzeum w Warszawie. W 2019 roku został odnowiony przez opiekujące się nim Muzeum w Chrzanowie.

 

W 1939 r. chrzanowski Fablok został przejęty przez niemieckiego okupanta. W wyniku zmian własnościowych wszedł w skład koncernu Henschel z Kassel. Produkowane w Chrzanowie parowozy Riesa miały nieznaczne zmiany konstrukcyjne w odniesieniu do pierwowzoru: zwiększono moc o 10 KM, skrócono skrzynie wodne oraz wydłużono o 64 cm przednią część podwozia; między ostojnicami dodano skrzynię wodną. Po zakończeniu II wojny światowej w Fabloku rozpoczęto produkcję parowozów Riesa (od 1946 do 1950 r.) pod spolszczoną nazwą Ryś. Utrzymywano podstawową produkcję na rozstaw torów o szerokości 600mm. Ale produkowano też egzemplarze przeznaczone do użytkowania na torach o rozstawie szyn 750 do 785 mm. Lokomotywy parowe Ryś wyposażone w kocioł nowszej wersji, przystosowane do jazdy po torze o rozstawie szyn 600 mm były na wyposażeniu PKP z oznaczeniem T49. Zmodernizowaną wersją parowozu Ryś była lokomotywa parowa serii Las. Różnicą zasadniczą było dodanie trzeciej osi. Po wojnie parowozy (tendrzaki) serii Ryś były produkowane na potrzeby krajowe i na eksport. W latach 1947-1948 wyprodukowano 10 szt. dla Jugosławii. W 1950 r. niewielką partię sprzedano do Rumunii. Głównym obszarem wykorzystania tego typu lokomotyw parowych były koleje leśne oraz przemysłowe. Parowozy Ryś były również stosowane podczas prac związanych z odgruzowywaniem Wrocławia i Warszawy po II wojnie światowej. Do dzisiaj zachowało się na terenie Polski tylko 11 parowozów Ryś – wszystkie w stanie nieczynnym.